Ik daag scholen uit om journalistiek weer sexy te maken (zodat leerlingen het meer waarderen)
Vandaag (17 november) begint de Week van de Mediawijsheid, een initiatief van Mediawijzer.net. Om de urgentie van deze week kracht bij te zetten, werden vandaag de resultaten van de Monitor Jeugd en Media 2017 gepubliceerd. En wat blijkt? De 'jeugd' is de hele dag online, maar kan informatie maar moeilijk beoordelen. De oorzaak wordt gezocht bij tekortschietende digitale vaardigheden.
Ik zou echter willen pleiten voor meer nadruk op betekenis van informatie en de rol die journalistiek hierin kan spelen, door middel van een uitdaging.
In een artikel op de website van de NOS vertellen docenten dat leerlingen handig zijn om via digitale devices, zoals de smartphone, informatie te zoeken en vinden. Maar vaak is die informatie onvolledig of onjuist. Vooral het gemak waarmee ze informatie kunnen vinden, met name via Google, lijkt hen te weerhouden door te vragen en te verifiëren of iets wel of niet klopt.
Informatie als fast food: Snel, goedkoop en niet per se goed voor je. En dat terwijl informatie wel een groot goed is. Basale informatie, zoals je vindt in een encyclopedie zoals Wikipedia (nog altijd de betrouwbaarste ter wereld), maar zeker ook nieuws, over wat er in de wereld om ons heen gebeurt. De betrouwbaarheid van nieuws is essentieel voor het begrijpen van die wereld. In het huidige klimaat van snelle informatie en nepnieuws, zijn kinderen en tieners dus een gemakkelijk slachtoffer. Ondanks hun skills om iets te kunnen vinden.
Ja, de digitale onderzoeksvaardigheden van kinderen en jongeren kunnen én moeten inderdaad nóg beter worden. Maar het is in mijn ogen essentieel dat we leerlingen van basisscholen en middelbare scholieren tevens wegwijs maken in de wereld van media en journalistiek.
Zodat ze weten dat media niet alleen op die ene 'click' of 'like' jagen, maar vooral dat media in de eerste plaats betekenis geven aan informatie. Dat ze zich baseren op feiten, dat ze werken met zorgvuldig gecheckte bronnen en hoor- en wederhoor toepassen. Maar ook dat ze weten dat een journalist het niet makkelijk heeft om in de huidige tijd dit werk allemaal te doen.
Dat mensen - en vooral jongeren - bijvoorbeeld weigeren te betalen voor journalistiek en dat journalistiek hierdoor dreigt uit te sterven. En dat Russsiche trolls voor nepnieuws zorgen, waardoor de geloofwaardigheid van journalisten in twijfel wordt getrokken.
Nee, we moeten kinderen en jongeren niet belerend vertellen wat journalistiek is. We moeten ze meenemen, activeren en aan het werk zetten.
Laat bijvoorbeeld leerlingen zélf journalistieke verhalen maken, in de vorm die zij zélf willen. Verhalen over hun eigen belevingswereld, maar tegelijkertijd ook over problemen die zich buiten hun bubbel afspelen. Maak websites, vlogs, blogs, podcasts of 'gewoon' een schoolkrant: Maar laat hen zélf spelen met nieuws en laat hen ervaren hoe leuk en boeiend het is om journalist te zijn.
Ik daag scholen, zowel op basis- als middelbaar niveau, om met mij mee te denken hoe we journalistiek sexy gaan maken voor leerlingen. Bijvoorbeeld door nieuwe lessen en projecten, waarin ze de waarde van journalistiek gaan begrijpen en waarderen.
Onlangs gaf ik een gastles over media en journalistiek op het Trevianumcollege in Sittard. Ik stond uiteindelijk versteld van de originele ideeën van de leerlingen. Maar het vergt wel een inspanning om ze op het punt te brengen dat ze bereid zijn het fast food te laten staan. Het zoeken van informatie op een device is immers niet spannend meer.
Denk mee via themediadepartmentnl@gmail.com. Ik ben benieuwd wie de handschoen samen met mij wil oppakken!
Tom Janssen
Eigenaar The Media Department
